Plato's Politeia

‘All of Western philosophy is but footnotes to Plato.’

...aldus het gevleugelde woord van de filosoof Whitehead. En hij heeft gelijk. Het Platoonse denken is de rots waarop het gehele bouwwerk van de Westerse filosofie is gebouwd. Zelfs de filosofen die Plato afwijzen en zijn ongelijk proberen te bewijzen  -van Ockham tot Heidegger en Wittgenstein-  zijn zonder hem ondenkbaar.
De hele Westerse filosofie is dus niets meer dan een verzameling voetnoten bij Plato. Maar de hele Platoonse filosofie zelf is niets meer dan een verzameling voetnoten bij zijn magnum opus, de Politeia. Dit fenomenale werk, dat sedert de Oudheid ook bekend staat als ‘De Republiek’ (Res Publica), is dermate goed geschreven dat iedereen het gemakkelijk kan lezen. Zo lijkt het althans. Want lezen is één ding, begrijpen is iets anders. Zijn inhoudelijke rijkdom en diepte geeft de Politeia niet zomaar prijs. Dat vereist studie en reflectie.
Waar gaat het over? Op die vraag zijn vele antwoorden mogelijk. Het gaat over de staat in het algemeen en de goede staat in het bijzonder. Maar het gaat ook en nog veel meer over de mens in het algemeen -Plato onderscheidt 5 menstypen- en de goede mens in het bijzonder. Het gaat over de vraag hoe te leven. Het gaat over de vraag wat rechtschapenheid (integriteit) is en of rechtschapen zijn gelukkig maakt. En het gaat over de vraag wat nu eigenlijk de werkelijkheid, hoe ze in elkaar steekt, en voor wie kennis ervan mogelijk is.
Kortom: de Politeia gaat over alle grote vragen van de filosofie: ontologische, ethische, antropologische, epistemologische en politiek-filosofische vragen. Het wonderbaarlijke is dat Plato’s inzichten op al die gebieden niet alleen van het hoogste niveau zijn, maar ook nog eens tot op de dag van vandaag grote actualiteit hebben. Iedereen die in de loop der eeuwen Plato’s Politeia goed heeft gelezen, zegt hetzelfde: de schellen vielen me van de ogen.

Docent: Andreas Kinneging